“Summa Contra Gentiles”: Tổng Luận Chống Lại Chư Dân Của Thánh Tôma Aquinô “Summa Contra Gentiles” (tiếng Latinh có nghĩa là “Tổng luận chống lại chư dân” hay “Tổng luận chống những người ngoại giáo”) là một trong những tác phẩm triết học và thần học quan trọng nhất của Thánh Tôma Aquinô, một nhà thần học và triết học gia lỗi lạc của Giáo hội Công giáo. Được viết vào khoảng những năm 1259-1265, tác phẩm này là một công trình biện giáo hùng hồn, nhằm mục đích bảo vệ và giải thích đức tin Kitô giáo cho những người không nhìn nhận thẩm quyền của Kinh Thánh. Tên gọi và Mục đích Tên đầy đủ của tác phẩm là “Tractatus de fide catholica, contra errores infidelium”, nghĩa là “Chuyên luận về đức tin Công giáo, chống lại những sai lầm của người ngoại đạo”. Không giống như tác phẩm vĩ đại khác của ngài là “Summa Theologiae” (Tổng luận Thần học) được viết chủ yếu cho các sinh viên thần học, “Summa Contra Gentiles” hướng đến một đối tượng rộng hơn, bao gồm các nhà tư tưởng Hồi giáo, Do Thái và những người khác chưa chấp nhận mạc khải Kitô giáo. Mục tiêu chính của Thánh Tôma là trình bày chân lý của đức tin Công giáo và chứng minh tính hợp lý của nó bằng cách sử dụng hai nguồn: lý trí tự nhiên và mạc khải. Ngài nỗ lực xây dựng một cây cầu đối thoại, đặc biệt với các học giả Ả Rập và Do Thái, bằng cách dựa trên nền tảng triết học chung, chủ yếu là tư tưởng của Aristoteles, mà cả ba tôn giáo lớn đều tôn trọng. Cấu trúc và Nội dung Tác phẩm được chia thành bốn quyển sách, với một phương pháp tiếp cận độc đáo: Quyển I, II và III: Con đường của Lý trí Ba quyển đầu tiên tập trung vào những chân lý về Thiên Chúa và thế giới thụ tạo mà lý trí con người có thể tự mình khám phá ra được mà không cần đến đức tin. Thánh Tôma tin rằng có những sự thật phổ quát mà mọi người, bất kể tôn giáo nào, đều có thể đạt tới thông qua lập luận triết học. Quyển I: Về Thiên Chúa. Quyển này bàn về sự hiện hữu và các thuộc tính của Thiên Chúa, chẳng hạn như Ngài là Đấng duy nhất, toàn năng, toàn tri và hằng hữu. Thánh Tôma sử dụng các lập luận triết học để chứng minh những điều này. Quyển II: Về Công trình Sáng tạo. Quyển này thảo luận về thế giới thụ tạo là kết quả của hành động sáng tạo của Thiên Chúa. Ngài phân tích bản chất của các vật chất, các thiên thần và linh hồn con người. Quyển III: Về Sự Quan phòng. Quyển này khám phá cách Thiên Chúa cai quản và quan phòng vũ trụ. Nó cũng bàn về cứu cánh tối hậu của con người, các hành vi luân lý, sự thiện, sự ác và luật tự nhiên. Quyển IV: Con đường của Mạc khải Quyển cuối cùng chuyển sang các chân lý đặc thù của Kitô giáo, những điều vượt quá khả năng của lý trí tự nhiên và chỉ có thể được biết đến qua mạc khải của Thiên Chúa. Nội dung chính của quyển này bao gồm các mầu nhiệm trung tâm của đức tin như: Mầu nhiệm Chúa Ba Ngôi: Một Thiên Chúa nhưng có ba ngôi vị (Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần). Mầu nhiệm Nhập Thể: Ngôi Lời (Chúa Con) đã làm người trong Đức Giêsu Kitô. Các Bí tích: Những dấu chỉ hữu hình của ân sủng vô hình. Sự Phục sinh và Cánh chung: Sự sống lại của kẻ chết và những thực tại cuối cùng. Mặc dù những chân lý này không thể được chứng minh bằng lý trí, Thánh Tôma lập luận rằng chúng không mâu thuẫn với lý trí và cho thấy sự phù hợp và vẻ đẹp của chúng. Ý nghĩa và Tầm ảnh hưởng “Summa Contra Gentiles” là một kiệt tác của nền thần học biện giáo. Nó thể hiện niềm tin sâu sắc của Thánh Tôma Aquinô vào sự hòa hợp giữa đức tin và lý trí. Đối với ngài, chân lý là một, dù đến từ mạc khải thiêng liêng hay từ sự khám phá của lý trí con người, bởi vì cả hai đều có cùng một nguồn cội là Thiên Chúa. Tác phẩm này không chỉ là một công cụ để bảo vệ đức tin mà còn là một lời mời gọi đối thoại liên tôn. Bằng cách sử dụng ngôn ngữ triết học và lập luận chặt chẽ, Thánh Tôma đã tạo ra một không gian chung để thảo luận với các nền văn hóa và tôn giáo khác, một phương pháp tiếp cận vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay. “Summa Contra Gentiles” vẫn là một nguồn tài liệu vô giá cho bất kỳ ai muốn tìm hiểu sâu sắc về mối quan hệ giữa triết học và thần học, cũng như nền tảng hợp lý của đức tin Kitô giáo.